Rehabilitatie
voor foto indianen Brazilië
door
Matthijs Blonk
|
Op
29 mei werd een foto vrijgegeven van een aantal roodbeschilderde
indianen die heroïsch hun pijlen op een fotograaf in
een klein vliegtuig richten. De snelheid waarmee dit beeld
de voorpagina’s van de wereldpers bereikte is symbolisch
voor het tempo waarin de globalisering voortschrijdt. Ook
de laatste uithoeken van de aarde zijn nu bereikt. Dat lijkt
de boodschap van de foto.
Het
beeld markeert een overgangsfase en roept meewarig mededogen
op met de dappere mannen die het met hun primitieve wapens
opnemen tegen de ijzeren vogel. Ook al is er geen fysieke
aanval, wij, de consumenten van het beeld, beseffen dat
de indianen de strijd bij voorbaat verloren hebben.
Wie
had trouwens gedacht dat er nog ‘onontdekte’ volken
zouden bestaan? Misschien dat er daarom direct reacties verschenen
die stelden dat de wereld met deze foto werd voorgelogen.
Volgens sommigen was het fotocontact zelfs geënsceneerd.
Al
snel werd duidelijk dat het níet ging om de ontdekking
van een onbekende stam, zoals veel kranten aanvankelijk kopten.
Survival International, de Britse mensenrechtenorganisatie
die de fotoreeks op verzoek van de Braziliaanse overheid
wereldkundig maakte, ontkent ook dat gezegd te hebben. Al
zeker twintig jaar is het bestaan van deze mensen bekend.
Wellicht in hun gretigheid hebben de redacties het stempel ‘onbekend
volk’ op de foto’s gezet, mogelijk uit een nostalgisch
verlangen naar het (toch nog!?) bestaan van de Nobele Wilde.
Die
verwarring in de berichtgeving heeft veel schade berokkend
aan de impact van het beeld. De publieke opinie nam het
bericht niet langer serieus, het werd afgedaan als een
slecht georkestreerde publiciteitsstunt.
Dat
doet onrecht aan het belang van de foto, die zélf het nieuws
was. De publicatie had juist tot doel ons te wijzen op
de teloorgang van de ‘Nobele
Aarde’! Dit tafereel moet ons doen beseffen dat de
aarde, de natuur in zijn ongerepte primitieve staat, verleden
tijd is. De uitputtingsslag die de mens met de planeet levert
bedreigt immers ook de indianen, die part nog deel hebben
aan het moderne leven buiten de Amazone. Hun bos gaat voor
de bijl. De buitenwereld rukt op. Niet alleen lopen de indianen
kans op besmetting met ‘onbekende’ ziektekiemen,
ook hun cultuur zal onherstelbaar worden geïnfecteerd.
‘Laat
die mensen met rust!’ is de tendens van
veel reacties op blogs over de publicatie van de foto. Dat
is een sympathiek geluid. Intuïtief voelt men dat de
foto de ondergang van de indianen aankondigt.
De
buitenstaanders zullen komen, maar het is een utopie om
dat contactmoment te willen verhinderen. Met de uitvinding
van het vliegtuig en de moderne media is de wereldbevolking
geleidelijk van haar culturele privacy beroofd. De gelijkschakeling
van culturen is onstuitbaar. De kans dat welgestelde wereldburgers
van hun toeristische escapades zullen afzien is nihil.
Journalisten blijven niet thuis. Een bewaakt reservaat
met een beschermde mensensoort is onwenselijk.
De
krijgshaftige indianen op de foto vertegenwoordigen het
laatste spoortje oermens dat diep in ons wezen verstopt
zit. Ze dwingen ons na te denken over ons gedrag. Waar
zijn we mee bezig? Waarom vliegen we daar boven hun hoofd,
de cameralens als het oog van een havik gericht op een
hapklaar brokje nieuws.
Laten we het publicitaire gestuntel van Survival International
vergeten en de foto rehabiliteren. Als het icoon van een verloren
tijdperk, en een oproep tot natuurbehoud verdient de foto het
te worden verkozen tot World Press Photo 2009.
©
Tekst Matthijs Blonk / www.dejournalist.nl, juli 2008
|