JOURNALISTIEK # Boekbespreking
Slavernijverleden herdacht
Met eigen ogen, door Clark Accord en Nina Jurna, 2003.
Verschenen in Indigo Nummer 5, 2003

 

Met eigen ogen
een hedendaagse kijk op de Surinaamse slavernij.
Clark Accord en Nina Jurna
112 blz. - 10 euro
KIT Publishers, Amsterdam 2003
Slavernijverleden herdacht
 door Matthijs Blonk

"Bezit gij ene slavin, welnu, gij hebt omtrent haar dezelfde rechten als omtrent uwe huisdieren. Gij laat haar bevruchten door wien gij wilt, en de vrucht is uw eigendom".
Dit onthutsende citaat komt uit Met eigen ogen, een hedendaagse kijk op de Surinaamse slavernij. In ruim honderd pagina’s laten Clark Accord en Nina Jurna mensen aan het woord over het Nederlands-Surinaamse slavernijverleden. Een geïnterviewde vraagt zich af hoeveel procent van de Nederlanders eigenlijk beseft dat Surinamers afstammelingen van voormalige slaven zijn. Daar geeft het boekje geen antwoord op, maar als Met eigen ogen hoog op de boekenlijst van scholieren komt te staan, zal het aantal beslist snel oplopen. Het is een prestatie om in zo weinig pagina’s een zo veelzijdig inzicht in de slavernijmaterie te geven.

Ama Asanthe, een Ghanese vrouw van Ashanti afkomst, laat zich opsluiten in een krocht van het slavenfort El Minia aan de Ghanese kust. Daar realiseert ze zich het bittere lot van de mensen die door haar voorouders aan de Nederlanders zijn verkocht, soms in ruil voor een lap stof of een fles alcohol. Eenmaal in Suriname vielen de slaven onder het zakenrecht en hadden dezelfde status als een schoffel of een schep. Rakhieb Khudabux, de huidige Surinaamse minister van Volksgezondheid, doet aan de hand van botonderzoek uitspraken over de gemiddelde leeftijd die slaven bereikten: 29 jaar op de suikerrietplantages, waar het werk erg zwaar was, en 35 jaar op katoenplantages. Er zijn botbeschadigingen die wijzen op zware lijfstraffen, zoals geseling; ook werden mensen aan een haak door hun ribben in een boom gehangen.
Het verbaast dan ook niet dat slaven trachtten te ontvluchten. De marronage was een probleem voor de slavenhouders. Niet alleen verloren zij daardoor kapitaal en werkkrachten, de marrons (gevluchte slaven) vielen ook de plantages aan op zoek naar voedsel.
Tegenwoordig worden marrons ook wel boslandcreolen genoemd. De stadscreolen zijn afstammeling van de slaven die bleven werken. Tussen beide groepen bestaat nog altijd een zekere rivaliteit. De stadscreolen hebben zich in het machtscentrum van Paramaribo genesteld, maar de marrons kloppen aan de poorten van de stad en eisen hun posities op. Het is wrang dat beide groepen Afro-Surinamers hun gezamenlijke afkomst onvoldoende herkennen en niet in staat zijn de rijen sluiten.

Margo Kramp is de initiator van de Miss Alida-verkiezing in Paramaribo. Zij geeft daarmee nieuw elan aan het legendarische verhaal van de slavin Alida. Zij was een mooie mulattin met prachtige borsten. Haar meester werd verliefd op haar en begon een geheime relatie. Zijn vrouw kwam erachter en zon op wraak. Ze liet een van Alida’s borsten afsnijden en zette die haar man voor bij de lunch. Alida overleefde deze wreedheid en daarom staat zij nu model voor het doorzettingsvermogen en de kracht van de Afro-Surinaamse vrouw. De verkiezing gaat dan ook niet om uiterlijke schoonheid. De deelneemsters vervullen een voorbeeldfunctie en daarom gelden strenge deelnamecriteria. Zo mag een schoolmeisje niet zwanger zijn of een kind hebben. Ook opleiding, zelfstandigheid en een "puur" uiterlijk scoren hoog.

Het intrigerende verhaal van de Leeuwenkoning staat wat verder van de Nederlandse belevingswereld. De ooit als slaaf weggevoerde Junkung Sidibeh, de Gambiaanse spirituele leider van de Mandingo-stam, is nu geïncarneerd in Yvonne Pryor, een in Nederland wonende Surinaamse vrouw. Haar staat een belangrijke missie te wachten, te beginnen in Suriname. Daar is de hoop groot, zal Suriname met de komst van de Leeuwenkoning eindelijk een bloeiend land worden?


© Matthijs Blonk / Indigo

Gerelateerde onderwerpen:
> Zoutwaterslaven
Deportatie naar de Nieuwe Wereld
> Inheemsen slachtoffer van Soedanese burgeroorlog
Boek- en filmbespreking plus actueel nieuws uit Soedan

 Top
Terug naar Journalistiek