Lotte de Wit voor Combi Foto in gesprek met reisfotograaf Matthijs Blonk
VREEMDE VOOROORDELEN UITBANNEN
Reizen door de
mooiste gebieden ter wereld én je werk als fotograaf doen: het klinkt
als een droombaan. Welkom in het leven van reisfotograaf Matthijs
Blonk. Als reisgids, dito fotograaf en redacteur van een tijdschrift
over inheemse volken, gebruikt hij zijn camera in de meest verre
oorden. Ook filmt hij. Blonk legt voornamelijk mensen vast,
landschappen boeien hem minder. “Mensen fotograferen is een heel
interessant spel.”
Huwelijk Herman van Veen
De
aanzet voor Blonks loopbaan was een roddel van zijn buurvrouw. Ze was
schoonmaakster bij Herman van Veen en wist te vertellen dat de zanger
ging trouwen. “Niemand mocht het
weten, maar ik trok mijn plan”, vertelt Blonk, toen achttien jaar oud.
“Ik nam een dag vrij en reisde af naar de plek waar het huwelijk zou
plaatsvinden. Mét fototoestel. Van Veen kwam het gemeentehuis uit met
zijn kersverse echtgenote en was woedend dat zijn huwelijk was
uitgelekt. Ik belde het Algemeen Dagblad met de mededeling dat ik een
primeur had. Ze hadden interesse. Mijn vader reed me naar Rotterdam, ik
liet onderweg de afdrukken drogen bij de autoverwarming. Eén van de
foto’s stond een dag later op de voorpagina van de krant, inclusief
naamsvermelding.”
Het moge duidelijk zijn: Blonk was als jongen al
eigenwijs en doortastend genoeg om uit te groeien tot een goede
fotograaf. De kick-off voor zijn carrière als fotograaf was met het
behalen van de voorpagina van het AD een feit. Tóch was het een paar
jaar later iets anders waar Blonk voor ging. “Ik was altijd al gek van
film, organiseerde vaak filmvoorstellingen en had een eigen 16 mm
opwindcamera. Ik ontmoette iemand die aan de Vrije Academie Psychopolis in Den Haag
studeerde. Wat hij vertelde, klonk me als muziek in de oren: op de
Academie was apparatuur aanwezig en je kon er naar hartelust monteren.
Dat zag ik wel zitten en ik startte met de filmopleiding. De
animatiefilmpjes die ik in het begin maakte, zijn nu terug te vinden in
het archief van het Filmmuseum.” Na de Vrije Academie besloot Blonk beide
vaardigheden verder uit te bouwen. Nog steeds maakt hij naast foto’s
ook filmpjes.
Ingebouwde patatkraam
Blonks passie voor reizen gaat verder terug dan zijn studietijd. “Als kind fantaseerde ik dat ik later een bus zou kopen waarmee ik de hele wereld zou afreizen”, vertelt de
fotograaf. “Met een ingebouwde patatkraam zou ik mijn geld verdienen.
Toen ik ouder was, gooide ik die kraam overboord. Wat bleef was de
drang om de wereld te zien.”
Blonk werd reisleider. Hij organiseerde
cultuurreizen naar het Midden-Oosten en Midden- Amerika. Wanneer het
drukke reisprogramma dat toeliet, schoot hij plaatjes van prachtige
taferelen die hij onderweg tegenkwam. Eerst met een grote analoge
Nikon, maar dat bleek - net als een filmcamera - niet praktisch voor op
reis. Blonk schafte een kleine, digitale Canon aan en kan daarmee een
stuk beter uit de voeten. “Ik concentreer me tijdens mijn reizen vooral
op mensen. Landschappen vind ik minder boeiend. Het is een interessant
spel om contact te maken met mensen die je onderweg tegenkomt.”
De meest geweldige kleuren
Vooral
Afrika en de Arabische wereld zijn populaire bestemmingen van Blonk.
“Het zijn fotogenieke gebieden,” legt hij uit. “De natuurvolken die er
wonen, leiden een totaal ander leven dan wij en dat is fascinerend om
te zien. De globalisering heeft de cultuur van deze mensen nog
nauwelijks aangeraakt.”
Ethiopië vindt Blonk het meest bijzonder. “Door
de hoge bergen zijn er in het verleden weinig indringers geweest.
Daardoor heeft het land een heel eigen cultuur ontwikkeld. Het land
herbergt bijna tachtig verschillende volken op een relatief kleine
oppervlakte. Ethiopiërs zien er bovendien prachtig uit, sommigen
wikkelen zich in doeken met de meest geweldige kleuren, anderen
beschilderen hun lichaam.”
Iranese vrouwen
Dagblad Het
Parool publiceerde onlangs een fotoserie van Iranese vrouwen, gemaakt
door Blonk. Hij bezocht op een nationale vrije dag een dorpje in de
buurt van Teheran, voor veel stedelingen dé plek voor een ontspannen
dagje uit. De vrouwelijke bezoekers poseerden onbevangen voor Blonks
lens. Verbazingwekkend als je bedenkt dat vrouwen in het Midden-Oosten niet
bekend staan als de meest toegankelijke personen.
“Mijn collega’s bij Indigo,
het magazine over inheemse volken waarvoor ik schrijf en fotografeer,
verbazen zich er regelmatig over hoeveel ik voor elkaar krijg. Hoe ik
dat doe? Heel simpel: ik ga gewoon voor de mensen staan die ik wil
fotograferen en vraag ze of het mag. Collega’s krijgen regelmatig
stenen naar hun hoofd, ik krijg medewerking.” Het resultaat: van
dichtbij geschoten portretten van mensen die recht de lens in kijken.
“Terwijl foto’s van andere fotografen vaak van veraf én stiekem genomen
zijn.”
Risico van het vak
Niet dat het
altijd goed gaat. In Libië had Blonk een minder prettige ervaring. De
nationale veiligheidsdienst ‘betrapte’ hem tijdens het maken van een
foto. “Het was in Tripoli, op de laatste dag van de reis en ik had nog
één foto op mijn rolletje. Het licht was prachtig. De late avondzon
kleurde een oude stadspoort rood, op de voorgrond was een gezellig druk
theehuis te zien. Ik maakte een foto en werd vervolgens in mijn kraag
gegrepen door een undercover agent. Hij trok het rolletje uit mijn
camera.
Ik
begreep niet waarvan ze me verdachten, maar durfde het ook niet te
vragen. In mijn tas zat nog een camera en ik was als de dood dat als ik
té bijdehand zou zijn, ze mijn bagage verder zouden doorzoeken en ook
díe zouden ontdekken. Gelukkig gebeurde dat niet.” Blonk werd
vrijgelaten. Hij laat zich niet afschrikken door dergelijke
gebeurtenissen. “Angst is een slechte raadgever. Dit is het risico van
het vak."
Moeder en kind
“Een goede reisfoto moet een verhaal vertellen,” leert Blonk ons. “Liefst met meerdere dimensies waardoor
zowel kenners van een cultuur als de leek kan zien wat er gebeurt en
wat de essentie van de foto is. Als fotograaf moet je proberen zoveel
mogelijk op een foto duidelijk maken. Door de mensen in hun context te
fotograferen bijvoorbeeld. In hun eigen leefomgeving, druk doende met
hun dagelijkse bezigheden. Maar je moet wel oog voor detail houden.”
Integriteit is een vereiste. “Je moet altijd toestemming hebben om te
fotograferen. Bij sommige volken is het gebruikelijk dat je betaalt
voor elke foto die je neemt. Voor een foto van moeder en kind wordt het
bedrag verdubbeld. Volken zoals de Mursi in Ethiopië dossen zich
speciaal voor fotografen exotisch uit. Juist om wat te verdienen. Veel
van mijn collega’s hebben er problemen mee om hun modellen te betalen.
Ik niet. Het hoort er gewoon bij.”
Lef hebben
Blonks werk gaat
verder dan van zijn reizen genieten en mooie platen schieten. “Ik wil
dat mensen door mijn foto’s andere culturen leren waarderen. Er bestaan
veel vreemde vooroordelen over buitenlandse volken. Nederlandse
Toeristen in Marokko vinden het opmerkelijk om te zien hoe hard de
plaatselijke bevolking werkt. Gênant gewoon! Het liefst zou ik alle
vooroordelen uitbannen. Ik hoop dat mijn foto’s daaraan bijdragen.”
De
meest bijzondere plekjes van de wereld fotograferen heeft ook zo zijn
kanttekeningen. Blonks foto’s kunnen toeristen naar plekken lokken die
juist rustig zouden moeten blijven. “Ja dat is lastig,” geeft de
fotograaf toe. “Sommige plekken zijn zó ongelooflijk mooi en vredig,
dat het beter zou zijn die niet te fotograferen. Of om die in elk geval
niet te publiceren. Maar dat is geen optie. Het is juist zo leuk om
mensen al dat moois te laten zien. Bovendien is het in onze wereld niet
langer mogelijk om gebieden onbekend te houden. Als mooie plekjes dan
tóch de wereld overgaan, dan maar door mij!”
Voor
reisfotografen in de dop geldt: houd rekening met het zonlicht in het
land waar je naar toe gaat. Blonk: “In Afrikaanse landen dicht bij de
evenaar is de zon fel, het spreekt voor zich dat je dan beter niet
midden op de dag kunt werken. Iemand met een donkere huid fotograferen
is erg lastig. Extra complicatie is dat mensen in Afrika van nature met
hun rug naar de zon gaan staan. Verder: stap gewoon op mensen af, dat
levert het beste resultaat op. Afstand houden en stiekem foto’s maken,
komt je foto’s niet ten goede. Lef hebben dus!”
© 2007. Alle rechten op de foto's bij dit interview liggen bij Matthijs Blonk en mogen zonder zijn schriftelijke toestemming niet elders worden gebruikt.
|